Nederland is een rechtstaat. Dat betekent dat ook het openbaar bestuur gebonden is aan regels. Kortom, ook besluiten (vaak: vergunningbesluiten) moeten aan de rechter kunnen worden voorgelegd. Mijn kantoor treedt op namens partijen die uitgezocht willen hebben of het openbaar bestuur zich aan de rechtsregels houdt voor het nemen van besluiten.

Hoe werkt bestuursrecht?

Als je het niet eens bent met een vergunningbesluit, dan kan het nodig zijn om naar de rechter te stappen. Maar hoe werkt dat dan? Wat helpt om het bestuursrecht beter te begrijpen is een strikt onderscheid te maken tussen de procesregels (de procedureregels om een besluit te nemen) en het toetsingskader (met welke belangen en normen moet het openbaar bestuur rekening houden bij het te nemen besluit). 

De belangrijkste procedureregels staan in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Daarin wordt  geregeld wat een besluit is, en wie, wanneer en hoe bezwaar of beroep tegen een besluit kan worden gemaakt. En ook hoe de rechter dat beroep moet behandelen. Dit is het procesrecht.

Het toetsingskader hangt uiteraard af van het soort besluit. Bij een besluit over het mogen aanleggen van een vliegveld moet met andere belangen rekening worden gehouden dan bij een besluit over een megastal. Die belangen kunnen in verschillende wetten zijn geregeld. En, er kunnen voor het zelfde plan meerdere vergunningen nodig zijn, met elk weer een eigen toetsingskader. 

Bijvoorbeeld voor een megastal is een milieuvergunning nodig, waarbij de ammoniakemissies zijn geregeld in de  Wet Ammoniak en Veehouderij (WAV) en Besluit emissiearme huisvesting. Als het bedrijfsplan ook luchtwassers noemt: de daarvoor geldende regels staan in het Activiteitenbesluit. Naast die regels bestaat voor ammoniak gelijktijdig ook nog een afzonderlijke vergunningprocedure: de Wet natuurbescherming (Wnb). En ook moet in het bestemmingsplan rekening worden gehouden met ammoniakemissies.

Als u nu denkt: ‘dat klinkt rommelig en onoverzichtelijk’, dan heeft u groot gelijk. In het omgevingsrecht is veel rommelig geregeld. En met de Omgevingswet die nu wordt voorbereid ter vervanging van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) zal het vermoedelijk niet beter worden. Maar daarover later meer.  

De stank van megastallen is geregeld in de Wet geurhinder en veehouderij. En het geluid (denk aan de mechanische ventilatoren die constant draaien en de vele zware mest-, dier- en voertransporten) is geregeld in het Activiteitenbesluit en/of de Handreiking Industrielawaai.

Voor elk soort besluit is de set regels weer anders. En daarbij is het opletten dat alles wordt gedaan binnen de geldende procedureregels. Kortom, puzzelwerk.

Hierna zal nog wat dieper op enkele onderwerpen worden ingegaan. Een kleine introductie tot hoe de wetgever heeft geregeld dat de burger een heel klein beetje mag meepraten over besluiten over hun woonomgeving.