Wat zegt de Europese rechtswetenschap over de Habitatrichtlijn? Wordt de wettelijke natuurbescherming volwassen? Op 13 en 14 december organiseerden de Universiteiten van Gent, Brussel en Leuven een conferentie over 30 jaar Habitatrichtlijn met de titel: The Habitat Directive as game changer for nature and law in the EU. Wie hebben daar gesproken, en wat is daar gezegd? Was het een geslaagde bijeenkomst? Een verslag van een nuttige en belangrijke bijeenkomst in Brussel.
Het belang van de Habitatrichtlijn kan nauwelijks worden overschat: het levert concrete resultaten op. De Nederlandse stikstofkwestie is daarvan een duidelijk voorbeeld. Maar ook veel andere EU-lidstaten zijn inmiddels zelfs herhaaldelijk teruggefloten door de rechter vanwege inbreuken op het verslechteringsverbod van Natura 2000 gebieden. Dat ging over Franse hamsters of de illegale bouw van een Duitse brug. De smokkelruimte voor regeringen wordt steeds verder ingeperkt. En als het slecht gaat met een Natura 2000 gebied dan moet de overheid met concrete herstelplannen komen.
Elk land is politiek vooral met eigen zaken bezig. Enkel zelden sijpelt hooguit een onduidelijk bericht door over een ander EU-lidstaat die dan is teruggefloten vanwege het overtreden van de Habitatrichtlijn. Een recent voorbeeld is het kappen van een Pools bosgebied met de smoes dat het bos bedreigd werd door gevaarlijke insecten. Politieke en juridische ervaringen met de Habitatrichtlijn worden internationaal weinig gedeeld. Dat maakte deze conferentie belangrijk. De Habitatrichtlijn hoort geen ingewikkeld kennisterrein te zijn van een klein groepje ingewijde specialisten.
De onderwerpen op deze twee dagen buitelden over elkaar heen. Een onvolledig overzicht:
1. Wordt met de Habitarichtlijn voldoende wettelijke bescherming geboden? Werkt de richtlijn?
2. Hebben burgers en NGO’s in alle landen voldoende toegang tot de rechter? Verdrag van Arhus.
3. Tegen welke problemen loop je aan indien aan de eerste twee voorwaarden wordt voldaan?
4. Is de richtlijn ook effectief om uitsterven van soorten tegen te gaan, en hoe op te treden als uitsterven van een beschermde soort dreigt?
5. Is de richtlijn ook effectief om natuurschade door klimaarverandering te voorkomen?
6. Is het zinvol om dieren en/of natuurgebieden dragers van rechten te maken zoals mensen nu dragers van rechten zijn?
7. Hebben we voldoende ecologische kennis en informatie voor effectief natuurbeheer?
Over elk van deze vragen is een apart verslag te schrijven. Daarvoor ontbreekt hier de ruimte. Naast hoogleraren leverden onderzoekers, advocaten en ambtenaren van de Europese commissie een bijdrage. Voor een overzicht van de sprekers en de titel van hun bijdrage, zie link. In januari 2023 zal een tweede link worden toegevoegd naar een geluid- en beeldregistratie van de conferentie. Tezamen ruim 10 uur. Die hoeft dan niet helemaal uitgezeten te worden. Op basis van de titel en de spreker na raadpleging van het programma is redelijk vlot een selectie te maken van wat meer en minder aansluit bij uw interesse.
De titel van mijn bijdrage aan de conferentie: Decades of Dutch Denial. Mijn voordracht gaat uiteraard over de Nederlandse stikstofrechtszaken en hoe daar politiek op wordt gereageerd. Zie link, tekst voordracht Decades of Dutch Denial
Zie link, ppt-presentatie