Het kabinet is gevallen. Totdat een nieuwe regering zal zijn aangetreden zal dit kabinet demissionair de zaken blijven waarnemen. Dat zal waarschijnlijk tot begin volgende jaar zijn, en tot die tijd hoort Wiersma enkel nog waarnemend minister te zijn. Zij zal die politieke spelregels gaan breken en doen alsof zij nog volwaardig minister kan zijn.
Hierin zijn al stappen gezet. Met de smoes dat we ons geen stilstand kunnen permitteren heeft BBB-fractievoorzitterVan der Plas opgeroepen om niets controversieel te verklaren, en in ieder geval niets rond stikstof. Zie het artikel in het Reformatorisch Dagblad, een trouw spreekbuis van de agrarische sector. Maar ook terug te lezen in een NRC artikel van 4 juni, zie link. ‘Geen stilstand’ betekent in het geval van Wiersma dat ze stappen achteruit wil zetten.
De BBB zal bij alle politieke thema’s dwars kunnen gaan liggen om af te dwingen dat andere partijen akkoord gaan met het niet-controversieel verklaren van stikstof en andere landbouwthema’s. Zodat Wiersma kan doen alsof ze nog volwaardig minister is. Een ontkenning van de demissionaire status van het kabinet. Voor de tussenstand, zie de VVD-Tweede Kamermotie, link, waarin wordt opgeroepen op onder meer het onderwerp stikstof door te gaan alsof de regering niet is opgestapt.
Het punt is dat de BBB wil proberen er nog een zwaar controverieel punt doorheen te krijgen. Het gaat om de verhoging van de vergunninggrens naar 1 mol. Nu geldt een vergunningplicht voor deposities van 0,05 mol. Met de verhoging van de vergunninggrens worden ruim 90% van alle stikstofbronnen vergunningvrij gemaakt.
Bron: IPO-onderzoek naar de rekenkundige ondergrens, pagina 20 uit de bijlage Impactanalyse, link.
De kans is groot dat dit sneuvelt bij de rechter als dit zou worden doorgedrukt. Zie het kritische advies van zowel de landsadvocaat en van de Afdeling wetsadvisering van de Raad van State.
Het lijkt er op dat het PAS-meldersdebacle nog niet genoeg indruk heeft gemaakt. Ook ten tijde van het PAS (2015-2019) werd gezegd dat bedrijven onder de 1 mol geen vergunning nodig hadden, en konden volstaan met een melding. Daar is toen door de rechter een streep door gezet. Met het sneuvelen van het PAS in 2019 bleken ruim 2.000 hoofdzakelijke veehouderijbedrijven illegaal te zijn uitgebreid. Dit is nog steeds niet opgelost, die bedrijven zijn nu al 6 jaar illegaal in bedrijf.
Met een wetswijziging op 1 januari 2020 is het nog erger geworden. Toen werden opnieuw een serie activiteiten van de vergunningplicht ontheven, de zogeheten interne saldeerders. Voor zover bestaande bedrijven binnen de eerder vergunde stikstofruimte bleven, zou geen vergunningplicht gelden. Dan werd de vergunningaanvraag ‘positief geweigerd’, een zogeheten spookvergunning. Hiervan heeft de hoogste bestuursrechter opnieuw moeten zeggen dat die spookvergunningen ongeldig zijn, en intern salderen wel degelijk vergunningplichtig is. Resultaat: tussen 2020 en 2025 is opnieuw een grote groep bedrijven illegaal uitgebreid. Voor verder lezen, zie link.
En nu haalt de BBB-minister het in haar botte kop om opnieuw een groep bedrijven de illegaliteit in te drijven door – opnieuw – de grenswaarde op 1 mol te willen zetten. Een zuivere herhaling van het PAS-meldersdebacle. Blijkbaar is de BBB-strategie: iedereen illegaal, dan is niemand illegaal. Blijkbaar is de gedachte om iedereen illegaal te maken, zodat de illegale PAS-melders minder opvallen. Heel Nederland meeslepen in wat hoofdzakelijk een probleem is van de veehouderijsector.
Het erge is: de Tweede Kamerleden slaapwandelen hier achteraan. Onder meer NSC, VVD en CDA geven steun aan deze route. Sterker nog, de NSC heeft hier zelfs in 2024 met een kamermotie expliciet toe opgeroepen. Een motie van een tovenaarsleerling, die nu in zijn gezicht dreigt te gaan ontploffen.
Weliswaar wordt door sommige partijen hierbij als voorwaarde gesteld dat dit moet worden gecombineerd met een emissiereductieplan. Zie de twee halfzachte aangenomen moties waarin wordt opgeroepen om ook emissiereductiemaatregelen te nemen. Zie link en link.
Maar met wat zand in de ogen strooien is daar makkelijk mee weg te komen. Als de Kamerbrief van minister Wiersma van 25 april door de Tweede Kamer wordt geaccepteerd als een startpakket terwijl daarmee feitelijk grote stappen achteruit worden gezet, dan kan deze Tweede Kamer alles wijs worden gemaakt. Voor verder lezen, zie link.
Ter illustratie van de merkwaardige omgangsvormen in de Tweede Kamer, zie de onbeschaamde slijmpartij van BBB-fractievoorzitter Van der Plas richting VVD-kamerlid Van Campen. De kwijl droop er van af. Ja, zeker is stroop smeren vaste prik in de politiek, maar meestal werd nog de ‘sociale hygiëne’ opgebracht dit te beperken tot achter de schermen, buiten de camera’s om. Met de BBB in de Tweede Kamer dreigt openlijke koehandel de norm te worden. De Tweede Kamer als veemarkt. Zie 06.25 uur, van het Tweede Kamerdebat over stikstof van 22 mei 2025, link.
De huidige Tweede Kamer wordt op het terrein van stikstof bevolkt door slaapwandelaars en tovenaarsleerlingen. Dat is niet nieuw, en hoeft ook geen probleem te zijn zo lang er niet ook een geradicaliseerde minister zit die enkel het belang van de achterban bedient. We hebben nu een cocktail van omstandigheden liggen die het stikstofprobleem in de komende half jaar enkel nog ernstiger dreigt te gaan maken. Daar moeten we kennelijk ook nog doorheen.
Het is hier al vaker gezegd: stikstof is primair een ecologisch probleem. Los het ecologisch probleem op, daarmee wordt ook het juridisch probleem opgelost. BBB-minister Wiersma draait dit om. Met de verhoging van de vergunninggrens naar 1 mol benadert zij de stikstofkwestie primair als een juridisch probleem, en laat de ecologische schade voortwoekeren.